Królowa Elżbieta II zmarła w wieku 96 lat w rezydencji na zamku Balmoral w Szkocji – poinformowała rodzina królewska. Nowym królem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej został Karol, najstarszy syn monarchini.
Królowa Elżbieta II zmarła spokojnie w czwartkowe popołudnie w szkockiej posiadłości Balmoral gdzie spędziła większość lata.
Jak powiedział jej syn, król Karol III – śmierć jego ukochanej matki jest “momentem wielkiego smutku dla niego i jego rodziny”.
“Wiem, że jej strata będzie głęboko odczuwalna w całym kraju, królestwie i Wspólnocie Narodów oraz dla wielu ludzi na całym świecie”.
W ciągu dnia do zamku w Szkocji przyjechali przyjaciele rodziny królewskiej: następca tronu książę Karol wraz z żoną Kamilą, a także córka królowej Anna, książę Andrzej, książę Edward, a także wnuk książę William. Do Szkocji przyjadą również książę Harry choć, jak podaje agencja PA i BBC, bez żony – Meghan Markle.
Informacje o gorszym stanie zdrowia Elżbiety II pojawiły się już w środę. Zgodnie z radą lekarzy królowa przełożyła zaplanowane na wieczór wirtualne spotkanie z członkami Tajnej Rady. Ostatni raz królowa wystąpiła publicznie 6 września – opublikowano wówczas zdjęcia z zamku Balmoral na którym widać jak monarchini ściska dłoń nowo mianowanej premier Liz Truss.
“Królowa zapewniła nam potrzebną stabilność i siłę” powiedziała Liz Truss podkreślając, że Elżbieta II była kamieniem na którym zbudowano współczesną Wielką Brytanię.
Mówiąc o nowym królu Truss powiedziała “Oferujemy mu naszą lojalność i oddanie – tak jak jego matce i tak jak wielu jego następcom.”
Królowa Elżbieta II panowała 70 lat, a w czerwcu obchodziła swój platynowy jubileusz. Podczas gdy zasiadała na tronie Wielka Brytania musiała poradzić sobie z powojennym kryzysem, końcówką zimnej wojny, wejściem i wycofaniem się Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.
Podczas panowania królowej Wielka Brytania miała 15 premierów – zaczynając od Winstona Churchilla (urodzonego w 1874) po Elizabeth Truss (urodzoną 101 lat po Churchillu w 1975 roku).
Książę Karol następcą tronu
Po śmierci Elżbiety II tron automatycznie przejął jej najstarszy syn. 73-letni Karol jest najstarszym monarchą wstępującym na tron w brytyjskiej historii.
Protokół wstąpienia księcia Walii na tron reguluje operacja “Spring Tide”. Zostanie ona wdrożona równocześnie z planem związanym ze śmiercią i pogrzebem królowej. Brytyjska premier Liz Truss potwierdziła, że nowy monarcha będzie znany jako Charles III.
W tej sytuacji kolejnym następcą tronu jest automatycznie najstarszy syn Karola III – William, książę Cambridge.
Operacja “Unicorn” i “London Bridge”
Procedura na wypadek śmierci królowej Elżbiety II była gotowa już od lat 60 XX wieku. Ponieważ monarchini zmarła na zamku Balmoral w Szkocji, zostanie wdrożony plan o kryptonimie “Unicorn”.
Jeszcze przed śmiercią królowej ustalono, że w przypadku jej odejścia na terenie Szkocji parlament tego kraju natychmiast zawiesi działalność polityczną, aby władze mogły przygotować się do państwowego pogrzebu monarchini. Zawieszone zostanie także działanie oficjalnej, szkockiej rezydencji monarchy, pałacu Holyrood i katedry św. Idziego.=
Trumna z ciałem królowej ma zostać przeniesiona z pałacu Balmoral do oddalonego o ponad 100 mil Edynburga. Monarchini początkowo spocznie w pałacu Holyrood, a następnie jej ciało zostanie uroczyście przeniesione do katedry znajdującej się na Royal Mile. Tam trumna z ciałem Elżbiety II zostanie wystawiona na widok publiczny. W tym czasie poddani będą mogli składać hołd królowej.
Ciało Elżbiety II maksymalnie po dwóch dniach zostanie przetransportowane do stacji Waverley, skąd wyruszy królewskim pociągiem Royal Train do Londynu. Tam zostanie przeniesione do pałacu Buckingham, a następnie do katedry Westminster. Królowa ma spocząć w Zamku Windsor obok swojego męża, księcia Filipa
Szczegółowy plan działania po śmierci monarchini reguluje operacja “London Bridge”. Opisuje ona między innymi procedurę informowania kolejnych osób o odejściu królowej, a także 10-dniową żałobę, która poprzedzi pogrzeb głowy państwa.
Życie Elżbiety II
Elizabeth Alexandra Mary Windsor urodziła się w Mayfair w Londynie, 21 kwietnia 1926 roku. Jej ojcem był książę Yorku Albert. Ojciec Elżbiety wstąpił na tron jako Jerzy VI w grudniu 1936 roku – po abdykacji króla Edwarda VIII (swojego brata) który zrezygnował z korony, aby poślubić amerykankę Wallis Simpson.
W ciągu kolejnych trzech lat Wielka Brytania wzięła udział w wojnie z nazistowskimi Niemcami. Podczas II Wojny Światowej Elizabeth i jej młodsza siostra, księżniczka Margaret były przez cały czas w zamku Windsor. Ich rodzice odrzucili sugestie ewakuacji rodziny do Kanady.
Swoją publiczną służbę Elżbieta zaczęła jako 14-latka, występując w nadawanej przez BBC audycji radiowej, która miała podtrzymywać na duchu dzieci ewakuowane za granicę z powodu wojny. Pod koniec wojny zaangażowała się też bardziej bezpośrednio w wysiłek wojenny, służąc w kobiecej Pomocniczej Służbie Terytorialnej, gdzie przeszła przeszkolenie jako kierowca ciężarówki i mechanik.
“Deklaruję przed wami wszystkimi, że całe moje życie, czy będzie ono długie, czy krótkie, będzie poświęcone służbie wam i służbie naszej wielkiej imperialnej rodzinie, do której wszyscy należymy” powiedziała ówczesna księżniczka Elżbieta – 21 kwietnia 1947 roku w przemówieniu radiowym w dniu swoich 21. urodzin. Wówczas nikt jeszcze nie przypuszczał, że tak szybko zostanie ona królową Elżbietą II, że jej życie będzie aż tak długie ani że wspomniane przez nią imperium tak szybko się rozpadnie.
20 listopada 1947 roku Elżbieta poślubiła Filipa, księcia Grecji, który podczas wojny służył w marynarce wojennej. Byli małżeństwem przez 74 lata. Filip zmarł w 12 kwietnia 2021 roku w wieku 99 lat. W 1948 roku Elżbieta urodziła pierwszego syna Karola, a następnie w 1950 roku księżniczkę Annę. Książę Andrzej urodził się w 1960 roku, a książę Edward w 1964 roku. W sumie para królewska miała również ośmioro wnucząt i dwanaścioro prawnucząt.
O śmierci swojego ojca, króla Jerzego VI dowiedziała się w 1952 roku, podczas pobytu w Kenii. Natychmiast wróciła do Londynu jako nowa królowa. Została koronowana w Opactwie Westminsterskim 2 czerwca 1953 roku w wieku 27 lat. Jej koronację obejrzało w telewizji ponad 20 milionów ludzi.
Elżbieta II zreformowała monarchię, nawiązała kontakt z obywatelami poprzez niezliczone spacery, wizyty królewskie i uczestnictwo w wydarzeniach publicznych. Jej neutralność i ponadpolityczność stały się z czasem cnotą, którą doceniali Brytyjczycy. Premierzy przychodzili i odchodzili, rządy się zmieniały, ale nie Królowa. Elżbieta II miała wypracowane od najmłodszych lat poczucie obowiązku. Była uosobieniem stateczności i typowej brytyjskiej rezerwy.
Ten neutralny wizerunek, stał się poniekąd przyczyną największego kryzysu, w jakim za czasów panowania Elżbiety II pogrążyli się Windsorowie. Po śmierci Diany, księżnej Walii w 1997 roku królowa spotkała się ogromną krytyką i niechęcią do publicznych wypowiedzi.
Kondolencje płyną z całego świata
Zagraniczni przywódcy oddają hołd królowej, a prezydent USA wspomina jak solidaryzowała się ze Stanami Zjednoczonymi w ich „najciemniejszych dniach” po atakach terrorystycznych z 11 września.
Dla prezydenta Francji Emmanuela Macrona, Elżbieta II była „życzliwą królową” i „przyjacielem Francji”. Justin Trudeau, premier Kanady, podkreśla że królowa była stałym elementem życia Kanadyjczyków i jednym z jego „ulubionych ludzi na świecie”.
Prezydent Andrzej Duda złożył wpis do księgi kondolencyjnej wystawionej w Ambasadzie Brytyjskiej w Dakarze.
“Już więcej takich postaci nie będzie, bo jej czasy się mocno zmieniły. Elżbieta II była takim mostem między tradycją a tymi wszystkimi zmianami, które się teraz dokonują. Nie mam wątpliwości, że jej śmierć to jest zakończenie pewnej ery. Moim zdaniem miejsce po królowej Elżbiecie II jest nie do zapełnienia” podkreślił w rozmowie z Onetem Aleksander Kwaśniewski, który jako prezydent spotkał się kilkukrotnie z brytyjską monarchinią.
